Een wiki voor een bibliotheek

Vorige week was ik te gast op de UA. De reden van mijn bezoek was een presentatie van mijn vriendin Karen Janssens (bekend van de Paquot wiki). Het thema van de presentatie was de keuze van wiki software. De bibliotheek van de UA wil - net als de bibliotheek van Vlissingen - graag een interne wiki voor alle medewerkers opzetten.

Een wiki mag een eenvoudige toepassing lijken, toch is het geen sinecure om op een bedachte manier te werk te gaan bij het opzetten ervan. Een eerste fase is het plannen van de wiki. Een belangrijk onderdeel is de keuze van de wiki software.

Bepalend zijn de criteria en randvoorwaarden waaraan voldaan moet zijn. Die kunnen van allerlei aard zijn. Enkele voorbeelden: gratis/betalende software, support, WYSIWYG-editor,...

Voor het opzetten van de wiki voor Bibliotheek Vlissingen heb ik ook een kennisscan uitgevoerd . Uit dit onderzoek bleek dat het huidige intranet verre van voldeed aan de wensen van de bibmedewerkers. Ook die aspecten heb ik in de lijst met eisen en wensen voor de wiki opgenomen.

Na een eerste selectie kwam Karen tot een shortlist van zes wiki engines waaruit MoinMoin als beste naar voren kwam.

Na de presentatie volgde nog een interessante discussie. Hieruit bleek

Erfgoed 2.0

Een geslaagd voorbeeld van web 2.0 of hoe spannend en innovatief erfgoed kan zijn...

De website erfgoed.be werd onlangs bekroond met de VGI-Innovatieprijs, een prijs die wordt toegekend aan een historisch georiënteerde toepassing die vernieuwend is.

De jury reikt de prijs uit, omdat het project "werkelijk volledig meevaart op de huidige Web 2.0-golf. De website is een succesvolle mash-up, die gebruikmaakt van verschillende technologieën (tagging, rss, flickr, social networking, flickrmaps, ... om foto's te bewaren en te ontsluiten) en die weet te koppelen aan thema’s zoals erfgoed, landschappen en dorpsgezichten. De vormgeving, gebouwd rond tools ontleend aan flickr, is eenvoudig en direct te doorgronden. Bij elke foto hoort een tekstje en foto’s van erfgoed in de buurt worden op een overzichtelijk rijtje aangeboden. Het project bewijst hoe je met weinig middelen een zeer innovatief concept kan ontwikkelen dat werkt. Er is een bloeiende community rond deze website ontstaan en de inhoud bestaat volledig uit typische user-generated content. De site brengt veel materiaal samen dat in andere toepassingen hergebruikt kan worden. De positionering in de webcultuur van delen en samenwerken wordt nog eens onderstreept door gebruik van de Creative Commons licentie.”

Erf-goed.be verzamelt foto's van beschermde monumenten, landschappen en dorpsgezichten in Vlaanderen. Een bezoekje meer dan waard, volgens mij.

9 gouden regels voor kennismanagement 2.0

Leuk artikel gelezen op de website van Intellectueel Kapitaal, een Nederlands tijdschrift voor kennismanagement. Het stuk heet '9 regels voor kennismanagement 2.0' én maakt de lezer attent op het feit dat social software of web 2.0 tools perfect deel kunnen uitmaken van een totale kennismanagement-aanpak binnen een organisatie.

Een 'groepsblog' bijvoorbeeld. Volgens de auteurs een veel beter medium dan een gewone blog. Deelnemers aan een groepsblog zijn immers tegelijkertijd producent en consument, wat resulteert in gelijkwaardigheid onder de participanten. Gevolg: er onstaat een nauwere band tussen de communityleden en de bereidwilligheid om elkaar te helpen stijgt. By the way, kennisdeling onder 'peers' is sowieso efficiënter en behoeft minder sturing, volgens mij.

Een 'wiki' is als het ware het 'geheugen' van een bepaalde gemeenschap. Wiki's zijn volgens de auteurs bij uitstek geschikt voor het expliciteren van opgedane kennis.

Toch wijzen de auteurs erop dat het ontwikkelen van dergelijke tools geen garantie is voor succes. Dat is inderdaad iets waar ik mensen ook altijd op wijs. Systemen zoals kennisdatabanken zijn slechts ter ondersteuning van km. Meer dan ooit gaat km om mensen, mensen en nog eens mensen! Mensen die niet zomaar hun kennis willen delen met iedereen via een blog of een wiki. Kennis is immers macht en dat is nog steeds een belangrijke barrière om kennis te delen. Naast het installeren van web 2.0-tools is ook een cultuuromslag noodzakelijk. Zo wil ik graag een wiki installeren in de bibliotheek van Vlissingen. Om gebruikers te stimuleren om die wiki ook daadwerkelijk te gebruiken, vind ik het heel belangrijk om bijvoorbeeld diezelfde gebruikers te betrekken bij de ontwikkeling van de wiki. Besteed ook aandacht aan opleiding,.... Kennismanagement 2.0 is meer dan de som van kennismanagement en web 2.0. Ook een dosis verandermanagement én mensenkennis is geen overbodige luxe.

Hou van uw bibliotheek!

Het gebeurt niet vaak, maar dit weekend was het goed raak! De Standaard pakte uit met een heus twee-paginartikel over jawel...de bibliotheek. Aanleiding vormt de imagocampagne van de Vlaamse bibliotheeksector en de voorstelling van o.a. het nieuwe logo met bijbehorende slagzin 'De bib. Het leven van a tot z' aan het publiek.

Volgens DS moeten we de bieb niet alleen handig vinden, maar ook een tikkeltje 'opwindend'. Wat ik me hierbij moet voorstellen is niet helemaal duidelijk voor mij. Moeten bibliotheekmedewerkers zich nu wat sexier uitdossen voor de 'klant'? Moet het aanbod wat pikanter? Andere conclusie van de krant: "veel Vlamingen hebben positieve gevoelens over hun bib, maar geen affectieve". Mm, ik vraag me af hoeveel medewerkers zitten te wachten op een knuffel van hun 'gebruikers'? Neen, alle gekheid op een stokje. De bibliotheek kan wel wat 'schwung' gebruiken. Zelf had ik voor Bibliotheekblad onlangs een gesprek met een zestal jongeren tussen 15 en 17 over de openbare bibliotheek. Ook zij kampen met een lichtjes verouderd beeld van de bieb. Enkele voorbeelden van uitspraken wil ik u echt niet onthouden...

Een bibliothecaris is...

Iemand – niet grof bedoeld of zo – die thuis stilte wil en alleen maar muziek van Klara wil horen. En overdreven veel boeken leest.

...zeer rustige mensen. Ze doen alles op hun gemak...

Ze hebben ook meestal een brilletje.

Als ik het woord bibliothecaris hoor, denk ik aan een man met een oude, stoffige jas die in een kamertje zit omringd door boeken. Ik heb nu wel een vriendin die in een bibliotheek werkt en dat beeld verandert nu wel.

Toch zien zij de toekomst hoopvol in:

"De bibliotheek zal sowieso blijven. Waar moet je anders boeken vinden? Je kan ze wel afprinten van internet, maar dat is toch niet hetzelfde?"

Zelf had ik het niet beter kunnen verwoorden...

Wikis

Vandaag begin ik mijn verslag met een reactie en tevens vraag op mijn verslag van het ILI-congres, nl: "wat ga je met de opgedane kennis doen?" Nu, laat ik eerst zeggen dat ik dit een heel terechte vraag vind. Nog al te veel worden congressen bijgewoond voor de 'gezelligheid' en wordt er - naar mijn bescheiden mening - nog te weinig geleerd van wat men hoort en ziet. Uiteraard hebben congressen en dergelijke ook een belangrijke netwerkfunctie. Zo ontmoet ik overal waar ik kom - van Barcelona tot Londen tot hier in Gent - altijd Nederlanders. Gelukkig zijn diegenen die ik onmoet meestal wel leuke en interessante mensen, maar het blijft een opvallend fenomeen. Toch zou ik niet graag in de schoenen van een Nederlander staan momenteel. Zo las ik in de krant De Standaard van gisteren (of eergisteren) dat Nederland kampt met een identiteitcrisis. De bron van alle kwaad is een uitspraak van Maxima. Zij zou naar aanleiding van een onderzoek beweerd hebben dat ze na zeven jaar zoeken, de Nederlandse identiteit nog niet gevonden heeft. Het laatste nieuws komt nu van Balkenende die beweert dat Maxima onzorgvuldig werd geciteerd en zou gezegd hebben dat de Nederlandse identiteit geen statisch begrip is.... Tja, die Nederlanders kunnen het goed uitleggen...

Nu kom ik terug bij mijn initiële vraag: wat ga ik met de kennis van het ILI-congres in Londen aanvangen? Nu, voor diegenen die het nog niet weten: ik ga het geleerde in praktijk omzetten in Bibliotheek Vlissingen. Daar heb ik eerder dit jaar een kennismangementscan uitgevoerd die o.a. aan het licht bracht dat het intranet aldaar nog te weinig gebruikt werd. De redenen hiervoor waren dat zelf bijdragen tot de inhoud als te hoogdrempelig werd ervaren, verslagen verschenen vaak te laat,... Een wiki - in plaats van een intranet - leek me daarom een goed alternatief. Omdat ik ook het laatste bibliotheeknieuws op een dynamische manier tot de medewerkers wil brengen, zal ook een blog in het leven geroepen worden.

Wie graag wil weten hoe dat allemaal in de praktijk zal verlopen, moet dus maar af en toe eens afstemmen op deze blog. Op mijn 'bibliotheek 2.0-ning-pagina vind je alvast wat meer uitleg over mijn achtergrond.

Als ik het over wiki's heb, dan verwijs ik terug naar het ILI-congres. Daar heeft de 'Aussie' Peter Blake van de Australian Catholic University verslag uitgebracht over zijn ervaringen met een wiki die fungeerde als een soort 'manual' voor inlichtingenwerkers. Heel interessant, maar jammer genoeg stierf zijn wiki een stille dood, omdat een ander systeem werd ingevoerd.
Toch kon hij enkele handige tips meegeven waarmee ik zeker rekening zal houden. Voorbeeld: gebruik geen wiki voor statische informatie, ga doordacht te werk bij de keuze van de software,... Wie het zelf graag eens naleest, is er één adres: http://www.information-online.com.au/docs/Presentations/using_a_wiki_for_information_services_(io2007_paper).pdf

Internet Librarian London dag 2

Hét hoogtepunt van de tweede dag ILI2007 was voor mij de lezing van Phil Bradley (http://philbradley.typepad.com/), enthousiast internet search geek én vurig aanhanger van de web 2.0-beweging. Een kijkje op zijn blog en website lonen dan ook echt de moeite. Persoonlijk leerde ik Phil kennen van zijn 'questions and answers' column in 'Update' (http://www.cilip.org.uk/publications/updatemagazine/about), een Engels bibliotheektijdschrift. Ook zijn boek 'How to use web 2.0 in your library' is heel inspirerend en zou verplichte kost moeten zijn voor elke bibmedewerker.

Mijn vermoeden dat zijn lezing ('Facing the challenge of Web 2.0 as a disruptive technology') wel de moeite zou zijn werd dus meer dan ooit bevestigd.

De uiteenzetting ging van start met de vraag: 'wat is web 2.0 eigenlijk?" Gaat het alleen over wikis, blogs,... ? Neen dus. Web 2.0 gaat meer dan ooit over verandering of een 'change of mindset'. Bibliotheken én hun medewerkers natuurlijk moeten dringend hun ideeën bijsturen. Een voorbeeld: heel wat mensen zeggen: "ik heb geen tijd om me met al die dingen bezig te houden". Helemaal mis, volgens Bradley, bezig zijn met web 2.0-tools is éérst tijd investeren om daarna tijd te winnen! Tweede voorbeeld: denk NIET: "Wat als al die gratis web 2.0-software niet meer beschikbaar is in de toekomst?" MAAR denk: "Ik geniet er nu van en ik zie wel wat komt."

Vergeet desnoods het hele web 2.0-label en denk gewoon in termen van: "hoe kan ik mijn leven makkelijker maken". Conclusie: wees nieuwsgierig, experimenteer, speel ermee, wees niet bang om te mislukken, zeg altijd 'ja en' in plaats van 'ja, maar...'. Als uitsmijter nog twee mooie citaten:

"A library is a growing organism" (Ranganathan) én (persoonlijk vind ik dit de leukste): "Librarians must be like Krishna and descend into the world to combat ignorance!". Als dat geen mooie 'mission statement' én afsluiter van dit heel insprirende congres is.

De slides van Bradley zijn beschikbaar op: http://www.slideshare.net/Philbradley/internet-librarian-international-2007

Wordt vervolgd...

Internet Librarian London verslag

Dag 1 van Internet Librarian stond helemaal in het teken van - hoe kan het ook anders - web 2.0 of 'hoe gaan bibliotheken op een creatieve manier om met de oneindig veel web 2.0-mogelijkheden? (library 2.0)'. De laatste tijd krijg zelfs ik het gevoel dat er heel wat op til is in de bibliotheekwereld. Dit congres bevestigt en versterkt mijn vermoeden.
Dag 1 (maandag 8 oktober) ging alvast veelbelovend van start met de keynote speaker, Stephen Abram. De man noemt zichzelf een 'lighthouse thinker' (zie zijn blog:http://stephenslighthouse.sirsi.com/) en is een overtuigd voorstander van alles wat met web 2.0 ook maar iets te maken heeft.
Frases als 'dingen veranderen sneller dan we willen' en 'context is belangrijker dan content' vormen de rode draad in zijn presentatie. Tegelijkertijd trekt hij de rol van de bibliothecaris in twijfel: zodra alle informatie beschikbaar wordt op een ipod, waar zal dan de plaats van de bibliothecaris nog zijn? Zullen bibliotheken nog aanwezig zijn in de question space?
Gelukkig wel, maar dan moeten we wel - in tegenstelling tot wat Google doet - de vragen van gebruikers verfijnen. De 'how' en 'why questions' zijn voor bibliotheken; de 'what, who,...questions' voor Google.
Bibliotheken moeten zich, ten slotte, ook afvragen: focussen we nog op wat echt belangrijk is? Volgens Abram moeten we onze tijd niet langer verdoen met het opsmukken van de opac, maar met zaken die écht belangrijk zijn, nl. 'learning', 'community vision', 'homework support', 'bridging the digital divide', 'creativity',... Genoeg stof tot nadenken, zou ik zeggen.

Na de koffiepauze was het tijd voor the 'real stuff': hoe passen bibliotheken die web 2.0 tools toe? Interessant project hier was 'Literatour' (presentatie:http://www.slideshare.net/akenyg/literatour-in-library-20/). Dit is een Europees project van bibliotheken, taalinstituten en musea uit vijf landen die kennis over literatuur willen uitwisselen hierbij gebruik makend van alle mogelijke web 2.0-tools waaronder Ning, second life,... Het concept is gebaseerd op de 'language cafes' die ze in de bibliotheek van Stockholm organiseren. De bedoeling van deze cafés is het in contact brengen van allochtonen, vreemdelingen met de bibliotheken. Tijdens zo'n café (eigenlijk een informele babbel) wordt dan tegelijkertijd de Zweedse taal ingeoefend. Leuk opzet, want zijn bibliotheken niet allemaal op zoek naar manieren om ook deze groep gebruikers zo goed mogelijk te helpen?

De impact van web 2.0 kan groot zijn. Dat bewees spreker Dave Pattern van Huddersfield University. In zijn organisatie had men af te rekenen met 'Opac suckitude'. In plaats van bij de pakken te blijven zitten, hebben ze zich afgevraagd: "wat kunnen we nu effectief verbeteren aan onze catalogus". Resultaat: een spellingchecker, de mogelijkheid voor gebruikers om commentaar en ratings te voorzien werden toegevoegd,... En de gebruiker kon dit allemaal wel smaken, zo bleek achteraf. Voor de geïnteresseerden: http://www.slideshare.net/daveyp/a102-the-impact-of-20/

In de namiddag volgde dan voor mij de eerste echte kennismaking met 'second life'. Volgens spreekster Kitty Pope moeten bibliotheken een meer actieve rol vervullen in het ontwikkelen van een virtuele wereld. Want de "virtual world=real people interacting in real time". Bibliotheken kunnen die virtuele wereld (waaronder second life) gebruiken als communicatiemiddel met gebruikers en 'to build emotional bandwith'. Of ook: "hoe krijg ik informatie van een 'avatar' ? 't Is natuurlijk eens wat anders, maar de 2nd-life -technologie vereist heel wat oefening en is allesbehalve stabiel (zo bleek uit de presentatie). En zelf vraag ik me nog steeds af: wat is nu de toegevoegde waarde? Ok, bibliotheken moeten gaan waar gebruikers zijn, maar leiden alle bibliotheekgebruikers nu een actief tweede leven? Ook weer stof tot nadenken... Wat me wel zinnig lijkt zijn toepassingen in second life zoals het houden van virtuele vergaderingen, ... om geografische afstand te overbruggen. De toekomst zal uitwijzen of dit een blijver is of niet.

Een ander heet hangijzer die namiddag waren 'blogs' ofwel het gebruik van blogs als communicatiemedium in een bibliotheek. Sprekers Brian Kelly en Kara Jones van Bath University stelden in hun presentatie een raamwerk aan voor het opzetten van een blog in de eigen organisatie. De boodschap is: ga niet onbezonnen te werk: bepaal de doelstelling en de scope van een blog, hou rekening met bepaalde barrières zoals de cultuur, de mensen, ...Massa's nuttige info vind je op: http://www.ukoln.ac.uk/web-focus/ Oa onder 'events' , internet librarian 2007.

Laatste spreker de eerste dag was bekend gezicht Rob Coers (http://www.robcoers.nl/). Hij sloot deze dag af met enkele belangrijke tips voor wie de weerstand tegen web 2.0-tools in zijn/haar organisatie wil wegwerken. Belangrijke punten: voorzie training voor de gebruikers, focus op de voorlopers, heb het niet over financiële voordelen van web 2.0-tools, maar over 'Return on Participation' (ROP), word goeie maatjes met je IT-afdeling en last but not least: ga gewoon aan de slag! Maar toch nog dit: wees ook geduldig met sommige mensen, maar ook weer niet té geduldig. Tja, er is een evenwicht voor alles.
Morgen hopelijk meer over Internet Librarian.