Dag 2: Media4You conference: vervolg...

De derde spreker in de workshop was Charles Noordam, directeur Bibliotheek Den Haag. Hij had het over de opening van Wijkmedia Ateliers in Den Haag. Dit zijn locaties waar mensen zelf leren filmpjes maken, monteren enz.

Het gaat in dit initiatief vooral om het bewerkstelligen van sociale cohesie, dat mensen elkaar leren kennen. De ateliers komen vooral in bibliotheken (of ook welzijnsorganisaties), maar ze moeten ook zelfstandig kunnen functioneren. Er moet ook info teruggegeven worden aan de wijken. De gemaakte produkten zullen worden getoond aan het publiek.

De winst voor deelnemers is dat ze bepaalde vaardigheden aanleren en ze leren trots te zijn op wat ze maken. Voor bibliotheken is het een kans om te bewijzen dat ze mee zijn met hedendaagse evoluties. Het geeft ook een zinvolle aanvulling aan de mediawijsheid-taak van biblitheken. Het eerste atelier wordt volgende week geopend. Mooi initiatief, als je het mij vraagt!

Dag 2: Media4You conference: vervolg

De tweede bijdrage in de workshop voor bibliotheken & mediawijsheid kwam van professor Frank Huysmans, die we allemaal kennen van het rapport ‘De openbare bibliotheek: tien jaar van nu’ (SCP). Na de vertoning van het filmpje over het rapport (gemaakt door DOK), werd gevraagd hoe de situatie is na het verschijnen van het rapport.

Huysmans gaf aan vrij pessimistisch te zijn. Veel aandacht zal weer gaan naar vormelijke vernieuwing en het zal waarschijnlijk te lang duren voor de inhoudelijke vernieuwing er zal komen!

Media-educatie is voor de bibliotheek een goede kans om valide te blijven. De kansen zijn goed maar het zal niet vanzelf gaan. De zichtbaarheid van de bib in het digitale domein kan veel beter. Het is niet voldoende om een website te hebben. Mensen gaan nu eenmaal voor hun vragen naar het internet en daar moet je als bib zijn! Huysmans geeft ook aan dat er veel mensen in de bibliotheek bijna op pensioen gaan. Dat is eenkans voor het aantrekken van nieuw bloed in bibliotheken. Jammer genoeg zijn er te weinig studenten bibliotheek voorhanden die die rol kunnen opnemen.

Derde spreker is Charles Noordam, directeur Bibliotheek Den Haag, Wijkmedia Ateliers Den Haag.

Dag 2: Media4You conference

Vandaag ben ik aanwezig op de tweede dag van het Media4you congres, georganiseerd door o.a. Miramedia en de VOB. Ik breng live verslag uit vanuit de workshop 'media literacy, the new library function for the neighbourhood'.

Norma Verheijen, VOB, is de eerste spreker met een presentatie: 'The library as local window for media literacy'. De hoofdlijnen van haar betoog...

Een burger moet steeds meer mediavaardig zijn (bvb het invullen van je belastingformulier). De overheid probeert ons zelfstandiger te maken. De rol van bibliotheken: wij moeten vooral rekening houden met het veranderende mediagebruik (vooral het producerende gedrag van burgers).

Norma heeft het vooral over de plannen voor het landelijk centrum mediawijsheid. Dat komt er, maar het zal geen gebouw zijn, maar wel een netwerkorganisatie: alle organisaties in nederland met rol in mediawijsheid moeten daaraan deelnemen. 3 Programmalijnen zijn belangrijk: samenhang, onderzoek, innovatie.

Programmalijn 1: samenhang: broodnodig. Hoeveel organisaties zijn nu actief in Nederland op dat vlak van mediawijsheid en wat doen zij? Dat viel tegen. Bijna iedereen (80%) richt zich op kinderen en jongeren. (landschap in beeld gebracht via metrokaart met verschillende doelgroepen). Seniorweb en de bibliotheken hebben wel een focus op andere doelgroepen. Het zou handig zijn als we weten van elkaar: wie is waar mee bezig? (mediawijsheidkaart.nl)

Programmalijn 2: innovatie

Ontwikkelen van zinvolle dingen voor verschillende doelgroepen.

Programmalijn 3: onderzoek naar effecten van inspanningen.

Organisatievorm: er komt een landelijk virtueel loket (website wordt ontwikkeld). Er komt een landelijk fysiek loket (‘Beeld en geluid’). De bibliotheek zal fungeren als lokaal loket. Bibliotheken hebben al wegwijsfunctie inzake. De bibliotheek als fysiek loket betekent niet dat we een fysiek hoekje inrichten; we zijn momenteel al een loket op lokaal niveau (of dat voldoende is?). mediawijsheid zal onze zichtbaarheid vergroten.

Het VOB-Advies omtrent het centrum is aangeboden aan de minister en is inmiddels geaccordeerd. Het is vervolgens gepresenteerd aan de verschillende netwerkorganisaties en zij waren ‘positief afwachtend’. Het hele verhaal is vorige week goedgekeurd in de tweede kamer, dus het landelijk expertisecentrum komt er!

Wat gaat er nu concreet gebeuren?

Ouders maken zich meer en meer zorgen om internetgedrag kinderen.

Het expertisecentrum wil de focus op de bezorgde ouders leggen. Het is vreemd dat er veel initaitieven zijn voor kinderen en toch maken die ouders zich bezorgd. Bibliotheken kunnen ouders daarop wijzen. Bibliotheken kunnen ouderraden bijeenbrengen en een expert terzake (kind online, kinderconsument,…) uitnodigen die advies geeft.

Middelen?

Wat zijn de profielen van de verschillende partners en loketten: er gebeurt momenteel vooronderzoek inzake. Er is veel geld nodig! Ook gemeenten kunnen hierin een rol spelen (zoals bvb in Hoogeveen).

Dossier: www.debibliotheken.nl/mediawijsheid

Iemand vraagt hoeveel sturing wij kunnen verwachten? Norma zegt dat de VOB richtlijnen (handreikingen) zal geven, niet sturen.

Games en bibliotheken in Brugge

Op 5 mei was ik op een congres over ‘Games & bibliotheken’ in Brugge (georganiseerd door het Streekgericht Bibliotheekbeleid W-Vlaanderen). De grote sterkte van deze studiedag was dat er een onderzoekscomponent in verweven zat en er was ook ruimtschoots aandacht voor ‘serious games’ en de wetgeving rond gaming en bibliotheken.

De eerste presentatie ging over ‘Games als cultureel fenomeen’ van docent Jan Staes. Hij had het over het verband tussen games en leren. De mini-wereld Azeroth in het spel ‘World of Warcraft’, bijvoorbeeld, vertoont veel gelijkenissen met de 13^e eeuwseWesterse standenmaatschappij. De spelers groeperen zich online in die feodale structuren en verbinden zich ertoe gezamenlijke opdrachten uit te voeren. De leden – en dus ook de spelers – helpen elkaar door dik en dun waardoor hechte sociale netwerken ontstaan. Ook reflecteren de spelers honderuit over wat de beste strategieën zijn om succes te boeken waardoor leren een multidimensionaal proces wordt. Daarnaast maken de spelersgemeenschappen ook gebruik van chatrooms, Skype, enz… en zijn ze dus te vergelijken met verenigingen en clubs. Staes besluit met de stelling dat online gaming zo een schoolvoorbeeld wordt van een virtuele leeromgeving waarin de gebruiker meer is dan een passieve eindgebruiker, maar een 'meester student wordt'. Volgens de grieken, het hoogste ideaal van opvoeden.

Vervolgens werd een onderzoek ‘Jongeren en gaming’ voorgesteld door Stefaan Pleysier (van het Expertisecentrum Maatschappelijke Veiligheid, Katho dept. Ipsoc) dat vooral focuste op de effecten van games. Uitgangspunt van de presentatie was het gewelddebat: games worden vaak negatief voorgesteld in de media (vooral wordt gewezen op de causale link tussen viruteel geweld in games en geweld in de maatschappij), wat leidt tot ‘ludofobie’ (angst voor gewelddadige games). Om echter een causaal verband vast te stellen tussen beide is onderzoek op lange termijn nodig (wat vooralsnog niet gebeurd is). Ook andere negatieve effecten worden vaak aangehaald (zoals verslaving, fysieke en sociale gevolgen), maar er is nog steeds geen volledig zicht op de ernst en omvang. ‘Ludofobie’ of ‘morele paniek’ contrasteert bovendien met de conclusies uit wetenschappelijk onderzoek. Er is dus bijgevolg veel nood aan emancipering, sensibilisering en informatie (misschien is hier een taak weggelegd voor bibliotheken?)

Conclusie van de spreker: games maken deel uit van de mainstream cultuur en hebben een sociale functie. Hierbij haalde hij de term ‘netwerkgeneratie’ aan (zowel fysieke, virtuele als hybride identiteiten) en ‘light communities’ die een antwoord vormen op tanend sociaal kapitaal. Uiteraard zijn games ook niet zonder gevaar… (Rapport op VIWTA-website).

Voor de lunch werd een uitgebreid en helder overzicht van het aanbod gameconsoles en games gegeven door journalist Roel Damiaans, verbonden aan Chief Magazine. Ook konden verschillende games uitgeprobeerd worden.

Na de lunch kwam Liesbeth Mantel (van de bibliotheek TUDelft en medeorganisator Ugame-Ulearn project met DOK) aan bod. Zij toonde in haar presentatie een mooi overzicht van ‘best practices’ van bibliotheken met gaming. Onder andere de bibliotheken van Rotterdam (vooral Rita Niland), Almere, Heerlen en Midden-Brabant experimenteren volop met het organiseren van allerlei gamegerelateerde iniatieven. Volgens Liesbeth is het belangrijk dat je eerst games uitprobeert voordat je er een mening over hebt. Als bibliotheek hoef je uiteraard ook niet alles zelf te doen. Je kan ook samenwerken met studenten en gebruikers om games op het bibliotheekmenu te zetten.

Nadien gaf Stefaan Froyman van Streekgericht Bibliotheekbeleid West-Vlaanderen een kort overzicht van de wetgeving rond games. Onder andere verwees hij naar NICAM en PEGI (ratings) en organisaties zoals BEA. Voor de toekomst ziet Froyman een mogelijke taak voor bibliotheken, nl. het vervullen van de rol van de overheid bij het verantwoord leren omgaan met games via het uitlenen van games of faciliteren van zowel ruimte als activiteiten voor gaming. Ook past dit alles binnen het kader van ‘Mediawijsheid’ of het leren omgaan met nieuwe media (advies van de Raad van Cultuur uit Nederland). Daarnaast wijst hij op de nood aan samenwerking tussen bibliotheken en de sector via een afsprakenmodel. Misschien ligt hier een taak voor VVBAD en VCOB?

Ten slotte, waren er drie alternerende sessies. Alexander Stierman (Kenta) gaf een korte introductie tot virtuele werelden zoals onder andere, Second Life. Vero Vandenabeele van de Leuven Engineering School gaf op haar beurt een uitgebreid overzicht van ‘serious games’ en noemde ook enkele voorbeelden. Vooral haar (voorlopige) classificatie van ‘serious games’ vond ik bijzonder relevant. Zo onderscheidt Vandenabeele zeven types serious games, nl. educatieve en onderwijzende spellen, overheid en beleidsspellen, politieke of sociale spellen, gezondheid en welzijnsspellen, business and managementspellen, militaire spellen en ten slotte, een deel van de commerciële spellen.

Eva Simon, ten slotte, leidde een debat rond games en bibliotheken in goede banen.

Verandering in de bibliotheek: meer dan ooit relevant

Vorige week was ik uitgenodigd door de Vlerick Management School om twee lezingen te geven op een bijeenkomst van EBSLG (European Business Schools Librarians' Group). Het thema van de bijeenkomst was 'Business schools' libraries in a hyperlinked world: changing the library, changing its services'.

Mijn eerste presentatie had de toepasselijke titel 'Change and change management in libraries' gegeven. Als ik het over verandering heb, dan bedoel ik natuurlijk web 2.0 en de bibliotheekvariant 'library 2.0'. Als bibliotheek is het al een hele uitdaging om mee te zijn met deze nieuwe evoluties, laat staan dat je die verandering ook nog moet introduceren en structureel moet inbedden in je eigen organisatie. Dan krijg je ongetwijfeld te maken met, onder meer, weerstand van collega's en allerlei praktische hindernissen (welke tijdsspanne voor verandering voorzie ik?, hoe evalueer ik het veranderingsproject? enz.). Om tegemoet te komen aan die vragen, heb ik enige tijd geleden een 'draaiboek voor verandermanagement voor bibliotheken' ontwikkeld. Omdat bibliotheken meer dan ooit gedwongen worden om over 'verandering in de bibliotheek' na te denken is dit draaiboek - meer een handleiding - dus meer dan ooit actueel. Om de toehoorders van het congres vertrouwd te maken met veranderingsmanagement had ik dus enkele stappen van het veranderingsproces op een rij gezet en voorzien van enkele handige tips.Heel binnenkort zal ik trouwens ook een workshop geven over 'verandermanagement voor bibliotheken' (dit even terzijde) hier in Vlaanderen.

Mijn tweede presentatie op het congres focuste op de strategische peilers voor de toekomst van onze 'digitale bibliotheek' in Vlissingen (onder meer wil onze bibliotheek vraaggestuurd werken, de nieuwsgierigheid en kennis delen bevorderen en informatievaardigheden aanleren). Het wordt nog een hele klus om aan al deze uitdagingen vorm te geven, maar de noodzaak om deze richting uit te gaan wordt meer en meer als urgent ervaren in bibliotheekkringen. Neem maar eens een kijkje in het rapport 'De openbare bibliotheek - tien jaar van nu' van het SCP. Ik ben heel blij met dit toenemende urgentiebesef, op voorwaarde natuurlijk dat het niet bij 'ervaren' blijft en er ook daadwerkelijk vorm wordt gegeven aan vernieuwing.

Beide presentaties zijn te bekijken op Slideshare.