Games en bibliotheken in Brugge

Op 5 mei was ik op een congres over ‘Games & bibliotheken’ in Brugge (georganiseerd door het Streekgericht Bibliotheekbeleid W-Vlaanderen). De grote sterkte van deze studiedag was dat er een onderzoekscomponent in verweven zat en er was ook ruimtschoots aandacht voor ‘serious games’ en de wetgeving rond gaming en bibliotheken.

De eerste presentatie ging over ‘Games als cultureel fenomeen’ van docent Jan Staes. Hij had het over het verband tussen games en leren. De mini-wereld Azeroth in het spel ‘World of Warcraft’, bijvoorbeeld, vertoont veel gelijkenissen met de 13^e eeuwseWesterse standenmaatschappij. De spelers groeperen zich online in die feodale structuren en verbinden zich ertoe gezamenlijke opdrachten uit te voeren. De leden – en dus ook de spelers – helpen elkaar door dik en dun waardoor hechte sociale netwerken ontstaan. Ook reflecteren de spelers honderuit over wat de beste strategieën zijn om succes te boeken waardoor leren een multidimensionaal proces wordt. Daarnaast maken de spelersgemeenschappen ook gebruik van chatrooms, Skype, enz… en zijn ze dus te vergelijken met verenigingen en clubs. Staes besluit met de stelling dat online gaming zo een schoolvoorbeeld wordt van een virtuele leeromgeving waarin de gebruiker meer is dan een passieve eindgebruiker, maar een 'meester student wordt'. Volgens de grieken, het hoogste ideaal van opvoeden.

Vervolgens werd een onderzoek ‘Jongeren en gaming’ voorgesteld door Stefaan Pleysier (van het Expertisecentrum Maatschappelijke Veiligheid, Katho dept. Ipsoc) dat vooral focuste op de effecten van games. Uitgangspunt van de presentatie was het gewelddebat: games worden vaak negatief voorgesteld in de media (vooral wordt gewezen op de causale link tussen viruteel geweld in games en geweld in de maatschappij), wat leidt tot ‘ludofobie’ (angst voor gewelddadige games). Om echter een causaal verband vast te stellen tussen beide is onderzoek op lange termijn nodig (wat vooralsnog niet gebeurd is). Ook andere negatieve effecten worden vaak aangehaald (zoals verslaving, fysieke en sociale gevolgen), maar er is nog steeds geen volledig zicht op de ernst en omvang. ‘Ludofobie’ of ‘morele paniek’ contrasteert bovendien met de conclusies uit wetenschappelijk onderzoek. Er is dus bijgevolg veel nood aan emancipering, sensibilisering en informatie (misschien is hier een taak weggelegd voor bibliotheken?)

Conclusie van de spreker: games maken deel uit van de mainstream cultuur en hebben een sociale functie. Hierbij haalde hij de term ‘netwerkgeneratie’ aan (zowel fysieke, virtuele als hybride identiteiten) en ‘light communities’ die een antwoord vormen op tanend sociaal kapitaal. Uiteraard zijn games ook niet zonder gevaar… (Rapport op VIWTA-website).

Voor de lunch werd een uitgebreid en helder overzicht van het aanbod gameconsoles en games gegeven door journalist Roel Damiaans, verbonden aan Chief Magazine. Ook konden verschillende games uitgeprobeerd worden.

Na de lunch kwam Liesbeth Mantel (van de bibliotheek TUDelft en medeorganisator Ugame-Ulearn project met DOK) aan bod. Zij toonde in haar presentatie een mooi overzicht van ‘best practices’ van bibliotheken met gaming. Onder andere de bibliotheken van Rotterdam (vooral Rita Niland), Almere, Heerlen en Midden-Brabant experimenteren volop met het organiseren van allerlei gamegerelateerde iniatieven. Volgens Liesbeth is het belangrijk dat je eerst games uitprobeert voordat je er een mening over hebt. Als bibliotheek hoef je uiteraard ook niet alles zelf te doen. Je kan ook samenwerken met studenten en gebruikers om games op het bibliotheekmenu te zetten.

Nadien gaf Stefaan Froyman van Streekgericht Bibliotheekbeleid West-Vlaanderen een kort overzicht van de wetgeving rond games. Onder andere verwees hij naar NICAM en PEGI (ratings) en organisaties zoals BEA. Voor de toekomst ziet Froyman een mogelijke taak voor bibliotheken, nl. het vervullen van de rol van de overheid bij het verantwoord leren omgaan met games via het uitlenen van games of faciliteren van zowel ruimte als activiteiten voor gaming. Ook past dit alles binnen het kader van ‘Mediawijsheid’ of het leren omgaan met nieuwe media (advies van de Raad van Cultuur uit Nederland). Daarnaast wijst hij op de nood aan samenwerking tussen bibliotheken en de sector via een afsprakenmodel. Misschien ligt hier een taak voor VVBAD en VCOB?

Ten slotte, waren er drie alternerende sessies. Alexander Stierman (Kenta) gaf een korte introductie tot virtuele werelden zoals onder andere, Second Life. Vero Vandenabeele van de Leuven Engineering School gaf op haar beurt een uitgebreid overzicht van ‘serious games’ en noemde ook enkele voorbeelden. Vooral haar (voorlopige) classificatie van ‘serious games’ vond ik bijzonder relevant. Zo onderscheidt Vandenabeele zeven types serious games, nl. educatieve en onderwijzende spellen, overheid en beleidsspellen, politieke of sociale spellen, gezondheid en welzijnsspellen, business and managementspellen, militaire spellen en ten slotte, een deel van de commerciële spellen.

Eva Simon, ten slotte, leidde een debat rond games en bibliotheken in goede banen.